فهرست مطالب
چکیده
کنه Varroa destructor یکی از مهمترین انگلهای خارجی زنبور عسل است که باعث تضعیف کندیها، انتشار ویروسها و تلفات شدید شده است. استفاده صرف از کنهکشهای شیمیایی باعث پیدایش مقاومت، آلودگی محیطی و تأثیر منفی بر زنبورها شده است. به همین دلیل رویکرد مدیریت تلفیقی آفات (IPM) میتواند راهکار پایدارتری برای کنترل واروآ باشد. در این مقاله، اصول IPM در مدیریت واروآ معرفی شده، روشهای کنترل فرهنگی، بیولوژیک، مکانیکی و شیمیایی بررسی میشوند، و طرح پیشنهادی برای اجرا در زنبورستانها ارائه میگردد. این مقاله با تأکید بر کاربرد همزمان روشها و کاهش استفاده از مواد شیمیایی، به سوی حفظ سلامت کلنیها و محیط زیست حرکت میکند.
مقدمه
- اهمیت زنبورداری و نقش گردهافشانی
- خسارات وارده توسط کنه واروآ محدودیتها و مشکلات استفاده مکرر از کنهکشها: مقاومت، باقیماندهها، سمیت بالا
- ضرورت یک رویکرد تلفیقی و پایدار
- هدف مقاله: بررسی روشها و پیشنهاد یک چارچوب عملی IPM برای کنترل واروآ
اصول مدیریت تلفیقی آفات (IPM) در زمینه واروآ
در رویکرد IPM، کنترل آفت تنها به یک روش محدود نمیشود بلکه از ترکیب روشهای فرهنگی، بیولوژیک، مکانیکی و شیمیایی در زمان مناسب استفاده میشود، طوری که جمعیت آفت زیر آستانه خسارت نگه داشته شود. عناصر اصلی IPM شامل:
1. پایش و ارزیابی جمعیت کنه
2. تعیین آستانه مداخله
3. اقدامات پیشگیرانه و فرهنگی
4. روشهای کنترل غیرشیمیایی
5. کاربرد کنترل شیمیایی بهصورت هدفمند و دورهای
6. ارزیابی نتایج و بازخورد
- پایش و تعیین آستانه مداخله روشهای نمونهگیری: واش الکلی (alcohol wash) یا روشهای دیگر برای برآورد تعداد کنهها تعداد نمونهبرداری مناسب (مثلاً ۲۰٪ کندوها در هر زنبورستان) آستانه مداخله: وقتی جمعیت کنه از یک حد (مثلاً ۲ کنه در هر ۱۰۰ زنبور) فراتر رود، اقدام لازم است اهمیت نظارت بعد از درمان (برای ارزیابی کارایی)
- روشهای کنترل فرهنگی و پیشگیرانه روشهای زیر میتوانند فشار کنه را کاهش دهند: استفاده از نژاد یا خطوط زنبور مقاوم به واروآ، مانند صفات VSH (برداشت لارو آلوده) استفاده از قاب نر (drone comb) بهعنوان تله کنه وقفه در تولید نوزاد (بریدن تولید یا قرنطینه ملکه) جداسازی ملکه یا Cage کردن ملکه به منظور کاهش تولید مثل کنه مدیریت تراکم کندوها و جلوگیری از ازدحام استفاده از تهویه مناسب، کف مشبک (screened bottom board) برای افتادن کنهها
- کنترل شیمیایی هدفمند استفاده از کنهکشهای مجاز بهصورت متناوب و چرخشی برای کاهش مقاومت انتخاب ماده مؤثر با سمیت پایین برای زنبوران اعمال درمان زمانی که جمعیت کنه بالاتر از آستانه باشد توجه به دوز و زمان مناسب اجتناب از استفاده مکرر از یک کنهکش خاص استفاده از درمانهای ترکیبی با روشهای غیرشیمیایی
- یک مطالعه که در سال ۲۰۲۴ منتشر شد، اثر دو روش وقفه در تولید نوزاد (Queen Caging و Trapping Comb) همراه با درمان اسید اگزالیک را بر روی جمعیت کنه و بار ویروسی در کلنیهای زنبور بررسی کرده است. نتایج نشان داد که این استراتژیها توانستند کارایی کنهکش را افزایش دهند و برخی کاهشها در بار ویروسها مشاهده شود. نتایج این تحقیق نشاندهنده پتانسیل بالای ترکیب روشهای فرهنگی و شیمیایی در چارچوب IPM است.
چالشها و محدودیتها
- پیچیدگی زیستشناسی واروآ و دوره زندگی داخل سلول
- هزینه و زمان بیشتر برای پایش دقیق پذیرش زنبورداران و آموزش لازم
- مقاومت کنه به کنهکشها تأثیر محیط و شرایط اقلیمی کمبود مطالعات بلندمدت در شرایط واقعی زنبورستان
-
پیشنهاد چارچوب اجرای IPM در زنبورستان
- راهاندازی پایش مستمر (به صورت ماهیانه یا فصلی)
- تعیین آستانه مداخله متناسب با منطقه
- بهکارگیری روشهای فرهنگی و پیشگیرانه در فصل بهاره
- هنگامی که نیاز است، استفاده از درمان شیمیایی با انتخاب دقیق ترکیب و دوز
- استفاده از روشهای ترکیبی پس از درمان شیمیایی برای تثبیت کنترل
- بازبینی نتایج و تنظیم برنامه در سالهای بعد
جمعبندی و نتیجهگیری
روشهای تکمحوری برای کنترل واروا به دلیل مقاومت و آثار جانبی کافی نیستند. رویکرد IPM که از ترکیب پایش، روشهای فرهنگی، بیولوژیک، فیزیکی و شیمیایی استفاده میکند، امیدبخشترین مسیر برای کنترل پایدار این آفت است. مطالعات جدید نشان میدهند که وقفه تولید نوزاد همراه با درمانهای ملایم میتواند مؤثر باشد. اما برای موفقیت بلندمدت، آموزش زنبورداران، پژوهشهای محلی و مطالعات دوساله تا چندساله ضروری است.
این مقاله نتیجه ی مطالعات مشاوران بامار میباشد.
شما میتوانید انواع داروهای ارگانیک را از سایت زنبورکده بامار خریداری کنید.