در سالهای اخیر، تغییرات آب و هوا به یکی از بزرگترین چالشهای زیستمحیطی جهان است. افزایش دما، خشکسالی، آلودگی و تغییر الگوی فصلی بارندگی نهتنها زندگی انسانها، بلکه حیات بسیاری از موجودات از جمله زنبورعسل را تهدید میکند. زنبورها نقش حیاتی در گردهافشانی و تولید مواد غذایی دارند، اما تغییرات اقلیمی باعث کاهش جمعیت آنها و در نتیجه، افت کیفیت و کمیت تولید عسل شده است.
فهرست مطالب
1.افزایش دما و استرس گرمایی زنبورها افزایش میانگین دمای جهانی موجب اختلال در فعالیتهای طبیعی زنبورها میشود. در دمای بالا:
- زنبورها انرژی بیشتری صرف خنک کردن کندو میکنند.
- فعالیت گردهافشانی کاهش مییابد.
- لاروها و ملکه در معرض خطر ناباروری یا مرگ قرار میگیرند. نتیجه این فرآیند، کاهش جمعیت فعال و در نهایت افت تولید عسل است.
- نکته: زنبورداران میتوانند با استفاده از سایهبان کندو، تهویه مناسب و پایههای عایق حرارت از دمای بالا جلوگیری کنند.
۲. تغییر الگوی بارندگی و کاهش پوشش گیاهی
خشکسالی یا بارشهای نامنظم باعث کاهش رشد گیاهان شهدزا میشود. زنبورها در نتیجه با کمبود منابع غذایی روبهرو شده و کلنیها ضعیف میشوند. از طرفی بارندگیهای شدید و طوفانها، پرواز زنبورها را مختل میکند و دسترسی آنها به گلها کمتر میشود.
پیشنهاد میشود: کاشت گیاهان شهدزا و گردهزا در اطراف زنبورستان میتواند تا حدی کمبود طبیعی منابع را جبران کند.
۳. افزایش آفات و بیماریها در اثر گرمایش زمین آب و هوا گرم و مرطوب محیطی مناسب برای رشد کنهها و قارچهای مضر مانند واروآ و نوزما ایجاد میکند. این آفات نهتنها زنبورها را تضعیف میکنند، بلکه باعث آلودگی و کاهش کیفیت عسل تولیدی میشوند.
پیشنهاد: استفاده از داروهای مجاز ضدکنه، وسایل ضدعفونی کندو و کنترل منظم کلنیها به کاهش این خطر کمک زیادی میکند.
۴. تأثیر بر زمان شکوفایی گیاهان در بسیاری از مناطق، تغییرات دمایی باعث جلو یا عقب افتادن زمان گلدهی گیاهان میشود. اگر زمان شکوفایی با چرخه فعالیت زنبورها همزمان نباشد، جمعآوری شهد کاهش مییابد. این پدیده به نام ناهمزمانی اکولوژیکی (Phenological mismatch) شناخته میشود و یکی از دلایل مهم افت تولید عسل در سالهای اخیر است.
۵. راهکارهای سازگاری زنبورداران با شرایط اقلیمی جدید زنبورداران حرفهای میتوانند با چند اقدام ساده اما هوشمندانه، اثرات تغییرات آبوهوا را کاهش دهند:
- انتخاب نژاد زنبور مقاوم به گرما و خشکی
- نصب کندوها در مکانهای نیمهسایه با تهویه مناسب
- تأمین منابع آبی نزدیک به کندو • تغذیه تکمیلی در فصول خشک با استفاده از شربتخوریهای استاندارد
- استفاده از پوششها و عایقهای کندو برای کنترل دما
تغییرات اقلیمی پدیدهای اجتنابناپذیر است، اما زنبورداران میتوانند با مدیریت هوشمند، تا حد زیادی اثرات آن را کنترل کنند. مراقبت مناسب از کندو، تغذیه کافی و استفاده از تجهیزات استاندارد نهتنها به حفظ جمعیت زنبورها کمک میکند، بلکه کیفیت و کمیت عسل تولیدی را نیز افزایش میدهد. اگر بهدنبال وسایل حرفهای برای حفاظت از کندو در شرایط آبوهوایی سخت هستید، میتوانید به سایت زنبورکده بامار مراجعه کنید.