فهرست مطالب
مدیریت فصول در زنبورداری
زنبورداری یکی از مشاغل بسیار ظریف و حساس است که رعایت جزئیات در روند فعالیت آن اهمیت زیادی دارد. مدیریت صحیح زنبورستان در فصول مختلف —بهار، تابستان، پاییز و زمستان— می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر سلامت و تولید عسل داشته باشد. در این مقاله، به بررسی نکات کلیدی برای مدیریت فصول در زنبورداری مختلف خواهیم پرداخت.
جزئیات ضروری زنبورداری
نگهداری از کلونی‌های زنبور عسل، همانند هر حرفه دیگری، نیاز به تخصص و دانش کافی دارد. اگر بدون آگاهی کافی به تهیه و نگهداری از زنبورها بپردازیم، ممکن است به‌زودی زنبورهای خود را از دست بدهیم.
برای نگهداری مؤثر از زنبورها، آگاهی از جزئیات مربوط به این موجودات حساس و ظریف ضروری است. گاهی اوقات، دانستن چند نکته کوچک می‌تواند زنبورستان را نجات دهد و میزان محصول را از نظر کمیت و کیفیت به‌طور چشم‌گیری افزایش دهد. از سوی دیگر، عدم رعایت این نکات ممکن است به زیان و نابودی زنبورستان منجر شود.
کار با زنبورها در فصول مختلف کاملاً متفاوت است و به شرایط جوی، دما، پوشش گیاهی منطقه و نوع فعالیت زنبوردار بستگی دارد.
ابتدا باید مدیریت زنبور را در شرایط عادی و در فصول مختلف بررسی کنیم. در موارد خاص، مانند زنبورستان‌هایی که به‌طور اختصاصی تولید ملکه یا ژل رویال دارند، تغییراتی وجود دارد که به‌طور جداگانه به آن‌ها پرداخته خواهد شد.
فصول زنبورداری
زنبورداری در شرایط عادی دارای چهار فصل است:
- فصل بهار
- فصل تابستان
- فصل پاییز
- فصل زمستان
هر کدام از این فصول نیاز به اقدامات ضروری خاصی دارند. به‌طور مختصر می‌توان به توضیحات زیر اشاره کرد:
- فصل بهار: این فصل زمان وفور شهد و گرده است و زنبورداری آغاز می‌شود. همچنین، در این فصل نسل زنبورها به‌طور انفجاری افزایش می‌یابد و تولید ملکه و بچه‌گیری صورت می‌گیرد.
- فصل تابستان: این فصل اصلی‌ترین زمان برای برداشت عسل محسوب می‌شود.
- فصل پاییز: در این فصل، زنبوردار باید زنبورها را برای زمستان‌گذرانی آماده کند.
- فصل زمستان: زنبورها در این فصل زمستان‌گذرانی می‌کنند و باید برای ورود به بهار و شروعی پرقدرت آماده شوند.
فصل بهار
بهار در هر منطقه تعریف متفاوتی دارد و زمان شروع آن به دمای هوا، شکفتن گل‌ها و جریان گرده در منطقه بستگی دارد. زنبورها در دمای بالای ۱۰ درجه سانتی‌گراد شروع به فعالیت می‌کنند و در دمای بالای ۱۵ درجه تخم‌ریزی خود را آغاز می‌کنند. زمان شروع بهار در مناطق مختلف متفاوت است؛ به‌طور مثال:
- در استان‌های جنوبی کشور، بهار زنبورداری معمولاً در دی و بهمن آغاز می‌شود.
- در استان‌های مرکزی، این زمان در اسفند و فروردین است.
- در مناطق کوهستانی و شمال غرب کشور، بهار به‌طور معمول در اواخر فروردین و اردیبهشت آغاز می‌شود.
بهار مهم‌ترین مرحله زنبورداری است، زیرا اگر استارت زنبورداری قوی باشد، نسل قوی‌تری به وجود آمده و جمعیت بیشتری خواهیم داشت. در نتیجه، زمان برداشت محصول حجم بیشتری خواهد بود.
اقدامات لازم در فصل بهار
- کنه‌کشی
- دادن شربت تحریکی: برای تحریک تخم‌ریزی و جلوگیری از ایجاد یبوست.
- استفاده از مکمل‌های آنزیمی : برای افزایش کیفیت غذای زنبور.
- کنترل سن و کیفیت ملکه : در صورت نیاز، تعویض ملکه پیر با ملکه جوان.
- سازماندهی و یکسان‌سازی زنبورستان
- بچه‌گیری و مدیریت بچه‌دهی
فصل تابستان
فصل تابستان زمان برداشت عسل است و در این فصل، مهم‌ترین کار زنبوردار قرار دادن زنبورها در فضای مناسب، یعنی جایی که جریان شهد وجود دارد، می‌باشد.
در این فصل نکات مهمی وجود دارد که باید برای افزایش محصول به آن‌ها دقت کنید:
- فضادهی به زنبور: ایجاد فضای مناسب برای ذخیره شهد و تخم‌ریزی.
- تامین سایه‌بان: برای زنبورستان‌هایی که در مناطق گرمسیری قرار دارند و دمای منطقه در این فصل بالای ۴۵ درجه می‌رود.
- رنگ‌آمیزی درب‌ها: درب‌هایی که رنگ ندارند را ترجیحاً با دو یا سه لایه رنگ روغنی سفید رنگ‌آمیزی کنید. استفاده از رنگ می‌تواند تا ۱۰ درجه دمای ورودی به کندو را کاهش دهد.
- تامین منبع آب: فراهم کردن منبع آب مورد نیاز زنبورها در نزدیک‌ترین فضای ممکن.
- برداشت عسل:
- کنه‌کشی بعد از برداشت عسل:
- تقویت کلونی: با استفاده از مکمل‌ها و کیک‌های گرده‌جایگزین. در این زمان، کمترین میزان گرده در منطقه وجود دارد در حالی که زنبورها کاملاً آمادگی تخم‌ریزی و جبران جمعیت را دارند.
- حذف ملکه‌های پیر: در آخر تابستان و قبل از ورود به پاییز.
- تغذیه تکمیلی زنبورها: برای ذخیره زمستان با شربت.
- ادغام کلونی‌های زیر ۴ قاب
فصل پاییز
در فصل پاییز زنبورها را برای زمستان‌گذرانی آماده می‌کنیم. در این فصل نکات زیر باید مدنظر قرار گیرد:
- خارج کردن قاب‌های اضافه: تمام قاب‌های اضافی باید از کندو خارج شوند و فقط قاب‌هایی بمانند که دو طرف آن‌ها جمعیت پوشانده شده باشد. ترجیحاً این قاب باید سراسر عسل ذخیره شده باشد تا زنبورها برای زمستان با کمبود غذا مواجه نشوند.
- کنه‌کشی: در صورت نیاز، کنه‌کشی انجام می‌شود.
- پوشاندن قاب‌ها: روی قاب‌ها یک پارچه کتان یا برزنت می‌انداختیم تا از ورود سرما به کندو جلوگیری کند.
- قرار دادن قاب‌ها: قاب‌ها را وسط کندو قرار می‌دهیم و دو طرف را با عایق بسته (دیواره فومی یا …) می‌پوشانیم و فضای خالی را با مقوا یا شانه تخم‌مرغ پر می‌کنیم.
- تنظیم دریچه پرواز: دریچه پرواز را به اندازه یک بند انگشت تنگ می‌کنیم، طوری که فقط یک زنبور بتواند رفت و آمد داشته باشد.
- قرار دادن خمیر شیرین: روی قاب‌ها یک بسته خمیر شیرین قرار می‌دهیم.
فصل زمستان
فصل زمستان زمانی است که زنبورها به حالت خواب و استراحت می‌روند و زنبوردار باید شرایط مناسبی را برای آن‌ها فراهم کند. در این فصل، زنبورها به ذخیره عسل خود وابسته هستند و انرژی خود را برای زنده ماندن در دماهای پایین حفظ می‌کنند.
در این دوران، مهم‌ترین اقدام زنبوردار اطمینان از وجود مقدار کافی عسل در کندو است تا زنبورها با کمبود غذا مواجه نشوند. بررسی منبع آب نیز ضروری است، زیرا زنبورها در زمستان به آب نیاز دارند و باید اطمینان حاصل شود که آب یخ نزده باشد.
زنبوردار باید از عایق‌بندی مناسب کندوها استفاده کند تا از ورود سرما جلوگیری شود و دما در داخل کندو حفظ گردد. همچنین، بررسی وضعیت ملکه و جمعیت زنبورها برای اطمینان از سلامت آن‌ها اهمیت دارد.
در نهایت، زنبوردار باید از شلوغی کندو جلوگیری کند و فضایی آرام برای زنبورها فراهم آورد تا آن‌ها بتوانند به راحتی در طول زمستان دوام بیاورند و به محض ورود بهار، فعالیت خود را از سر بگیرند.
جمع‌بندی
زنبورداری نیازمند توجه به نکات کلیدی در هر فصل است. در بهار، تحریک تخم‌ریزی و مدیریت ذخایر غذایی اهمیت دارد. تابستان زمان برداشت عسل و تأمین منابع آب است. در پاییز، آماده‌سازی زنبورها برای زمستان و عایق‌بندی کندوها ضروری است. زمستان زمان استراحت زنبورهاست و زنبورداران باید شرایطی را فراهم کنند تا زنبورها به راحتی از ذخایر غذایی خود استفاده کنند.
مدیریت فصول در زنبورداری و اجرای دقیق این نکات به زنبورداران کمک می‌کند تا سلامت زنبورها را حفظ کرده و محصول با کیفیتی به دست آورند.
این مطلب توسط مجله بامار تهیه و منتشر شده است. برای کسب اطلاعات بیشتر یا هر گونه سوال می‌توانید با زنبورکده بامار در تماس باشید.
برای دریافت مشاوره اصولی و نحوه مصرف با ما در ارتباط باشید.