مجله بامار
تعویض ملکه زنبور عسل – از پیوند لارو تا تولید ملکه باکیفیت (بخش دوم)
شهریور
برای درک بهتر فرآیند تعویض ملکه زنبور عسل، ابتدا بخش اول مقاله را از لینک زیر مطالعه کنید. این بخش به اصول ابتدایی تعویض ملکه پرداخته است. سپس، برای جزئیات تکمیلی و روش‌های پیشرفته، به بخش دوم مقاله که در حال حاضر مطالعه می‌کنید، مراجعه نمایید.
تعویض ملکه زنبور عسل (جایگزینی ملکه) چرا و چگونه باید ملکه کلنی را جایگزین کنید؟ (بخش اول)
فهرست مطالب
- اقدامات لازم و احتیاجات برای بدست آوردن ملکه‌های خوب
- تولید ملکه اصلاح‌شده و هدفمند توسط زنبوردار
- کلنی‌های شروع‌کننده
- کلنی‌های سازنده سلول‌ها
- مراقبت پس از پیوندزنی در پرورش ملکه زنبور عسل
- رکوردگیری در پرورش ملکه
- حمل و نگهداری ایمن سلول‌های ملکه
- انتقال سلول‌ها به کندوهای جفت‌گیری
- جفت‌گیری ملکه‌های باکره
- جمع بندی
اقدامات لازم و احتیاجات برای بدست آوردن ملکه‌های خوب
برای پرورش موفقیت‌آمیز ملکه‌های زنبور عسل، اعمال زیر ضروری هستند:
- تهیه‌ی مقدار کافی شهد و گرده‌ی با کیفیت
- فراوان بودن زنبورهای نر بالغ و با کیفیت برای جفت‌گیری با ملکه باکره.
- شرایط آب و هوایی مناسب برای جفت‌گیری زنبورهای نر و ملکه.
- کلنی‌های مناسب برای شروع و پرورش سلول‌ها حاوی لارو ملکه.
- انتخاب ملکه مادر اصلاح‌شده که ویژگی‌های ایده‌آلی مانند آرام بودن، مقاومت در برابر بیماری، تمایل کمتر به بچه‌دهی و تولید عالی عسل را دارا باشد.
تولید ملکه اصلاح‌شده و هدفمند توسط زنبوردار
مراحل لازم برای پرورش ملکه:
- ایجاد کلنی شروع‌کننده (برای مرحله اولیه پرورش سلول‌های ملکه)
- ایجاد کلنی سازنده سلول‌ها
- پیوند زنی لارو زنبوران عسل
- انتقال سلول‌های بالغ ملکه به کندوهای جفت‌گیری برای مرحله‌ی جفت‌گیری
کلنی‌های شروع‌کننده
مرحله اول: یک کلنی قوی دو طبقه با ملکه دو ساله انتخاب کنید.
مرحله دوم: ملکه را شناسایی کرده و به‌طور موقت آن را بردارید. ملکه را با شان (همراه با زنبور) و ذخیره‌ی غذایی در جعبه‌های هشت قابه یا در کندوی جفت‌گیری نگه دارید.
مرحله سوم: کلنی شروع‌کننده را با قرار دادن شان‌های خالی در کندوی استاندارد در فضای باز قرار دهید. چهار شان حاوی نوزاد سرباز (نوزادانی که حجره آن‌ها سرپوشیده نشده است) با زنبورهای بالغ از دو کلنی پشتیبان به جعبه‌های خالی انتقال دهید.
مرحله چهارم: یک شان حاوی عسل نارس و گرده را به همراه زنبوران در هر طرف شان‌های حاوی نوزاد قرار دهید. باقی فضای خالی جعبه را با شان‌های خالی پر کنید. دو یا سه شان زنبور جوان از کندوی پشتیبان به درون کلنی شروع‌کننده بتکانید. به منظور خوراندن شربت شکر به کلنی شروع‌کننده، یک غذاخوری اضافه کنید. حالت بی‌ملکه‌ای، زنبورهای پرستار موجود در کلنی شروع‌کننده را به تولید رویال ژلی برای تغذیه نوزادان تحریک می‌کند. ملکه را به همراه شانی که بر روی آن قرار دارد به طبقه‌ی پایین کندوی دو طبقه برگردانید.
کلنی‌های سازنده سلول‌ها
انتخاب و آماده‌سازی کلنی‌های سازنده سلول‌ها
اقدامات زیر فرآیند جایگزینی را تحریک می‌کنند. وقتی زنبورهای پرستار عمل پرورش را به‌خوبی انجام دهند، ملکه‌های با کیفیتی پرورش خواهند یافت.
هنگام انتخاب کلنی‌های سازنده سلول‌ها، مواظب باشید که ملکه‌های خیلی جوان نداشته باشند.
یک کلنی قوی که دو طبقه آن به‌طور کامل با زنبور پر شده باشد، انتخاب کنید. اگر در کندوهای دو طبقه با کمبود فضا مواجه باشید، می‌توان از کندوهای سه طبقه استفاده کرد.
با یک شبکه جداکننده ملکه، ملکه را در طبقه پایین محبوس کنید. طبقه نوزاد (طبقه پایینی) باید حاوی تعداد متوازنی نوزاد و شان خالی برای تخم‌گذاری ملکه باشد.
دو شان حاوی لاروهای خیلی جوان را در مرکز طبقه بالایی قرار دهید و بقیه فضا را با شان‌های حاوی عسل و گرده پر کنید. مطمئن شوید شان‌های حاوی گرده و عسل نارس در کنار قاب لاروهای سر باز قرار گرفته باشند.
تحریک پرورش ملکه در کلنی‌های سازنده سلول‌ها
شبکه جداکننده ملکه، مانع از رفتن ملکه به طبقه بالایی می‌شود. شان نوزادان سرباز را به همراه زنبوران پرستار روی آن به طبقه بالایی منتقل کنید. زنبوران پرستار لاروهای سرباز را در طبقه بالایی تغذیه خواهند کرد.
این عمل، فضای نوزاد جدیدی را که ملکه در آن وجود ندارد، شناسایی کرده و در پاسخ به این وضعیت، جایگزینی طبیعی و پرورش ملکه را شروع می‌کنند.
این عمل، در محیطی رخ می‌دهد که به‌تازگی عمل پیوند در آن انجام گرفته یا سلول‌های شروع‌کننده برای پرورش ملکه به این محیط معرفی شده‌اند. بین دو شان نوزاد در طبقه بالایی فضایی برای قرار دادن قاب سلول‌های پیوندی ملکه تعبیه کنید.
سپس، قاب حاوی لاروهای پیوند شده (یا سلول‌های شروع‌کننده ملکه) را به آرامی داخل فضای تعبیه‌شده قرار دهید.
نکته: از پرورش ملکه در زمان جریان سنگین شهد به کندو خودداری کنید. یک جریان سبک شهد و گرده فراوان (ترجیحاً مخلوطی از گرده‌ها) شرایط مناسب‌تری را فراهم می‌کند.
کلنی‌های سازنده سلول‌ها را ۲۴ ساعت قبل از وارد ساختن سلول‌های شروع‌کننده ملکه یا سلول‌های تازه پیوند شده، به حال خود رها کنید.
نکته: اگر در هر زمانی تغذیه تکمیلی سلول‌های سازنده کلنی‌ها مورد نیاز باشد، از شربت شکر برای تحریک شهد استفاده کنید و هرگز از عسل رقیق‌شده استفاده نکنید.
پیوند زنی
خلاصه عمل پیوندزنی:
- لاروها در رویال ژلی معلق هستند.
- ابزار پیوندزنی را عمود و نزدیک به دیواره وارد سلول کنید و زیر لارو معلق فرو ببرید.
- لارو را به آرامی بلند کنید.
- با کشیدن ابزار پیوندزنی به کف سلول ملکه، لارو را در داخل سلول‌های ملکه قرار دهید.
چگونه عمل پیوندزنی لارو را انجام دهیم:
آماده‌سازی قاب‌ها و سلول‌ها
- قاب‌های سلول‌ها را آماده کنید. انتهای ۲۰ سلول فنجانی پلاستیکی را به موم آغشته کنید و هر یک را به زوار چوبی متصل کنید. زوار چوبی را به وسیله موم ذوب‌شده به قاب متصل کنید.
- ۲۴ ساعت قبل از پیوند زنی، قاب را در کندو قرار دهید تا زنبورها آن را تمیز کرده و موقعیت آن را شناسایی کنند.
- از ابزار پیوندزنی (سوزن پیوند) برای انتقال لاروها استفاده کنید. یک قطره رویال ژلی در کف فنجان‌ها یا سلول‌ها قرار دهید و لاروها را روی آن شناور کنید.
- ابزار پیوندزنی را به صورت مورب نسبت به کف سلول زیر لارو کوچک شناور در رویال ژلی وارد کنید. مراقب باشید که به لارو صدمه‌ای وارد نشود.
نکات مهم:
نکته: عمل پیوند را تحت شرایط ایده‌آلی مانند دمای پایین هوا انجام دهید. انتخاب لاروهای جوان (کمتر از یک‌روزگی) و آماده‌سازی سلول‌های فنجانی با رویال ژلی رقیق‌شده اهمیت دارد.
اگر پیوندزنی در شرایط آب و هوای گرم با رطوبت کم انجام شود، ممکن است لاروها آب بدنشان را از دست بدهند و صدمه ببینند. بنابراین، پیوندزنی بهتر است در اوایل صبح انجام شود. فقط لاروهایی که ۲۴ ساعت از تفریخ آن‌ها گذشته و در مقدار مطلوبی از رویال ژلی شناور هستند، پیوند بزنید.
اگر شرایط جوی مناسب نباشد، پیوندزنی می‌تواند در فضای بسته و زیر نور مصنوعی انجام شود.
نکته: از قرار دادن لاروها در معرض نور مستقیم خورشید پرهیز کنید و با سرعت کار کنید. زمانی که آماده پیوند شدید، قاب لاروها را از کلنی مادر بردارید و به‌دقت زنبوران روی آن را با برس جدا کنید و آن را به محل پیوندزنی منتقل کنید. قاب را در شرایطی قرار دهید که روشنایی به سلول بتابد. از نور مستقیم خورشید پرهیز کنید تا بتوانید به‌راحتی لارو را بدون آسیب بردارید و آن را به سلول‌های آماده‌ای که در کف آن رویال ژلی قرار داده شده، منتقل کنید.
🤗 پیوندزنی کامل شد.
مراقبت پس از پیوندزنی در پرورش ملکه زنبور عسل
مرحله اول: ورود و مراقبت از قاب‌های پیوندی
به محض کامل شدن پیوندزنی، قاب سلول‌های پیوندی را به کلنی شروع‌کننده وارد کنید. مراقب باشید که آب بدن لاروها تبخیر نشود. قاب حاوی سلول‌های پیوندی تا صبح روز بعد در آنجا باقی می‌ماند. توجه داشته باشید که تنها چهار قاب پیوند کافی است و از اضافه کردن قاب‌های پیوندی بیشتر به کلنی شروع‌کننده بپرهیزید.
اکنون کلنی شروع‌کننده زنبوران پرستار، ذخایر عسل و گرده فراوان دارند و همچنین دارای مقدار مطلوبی از جمعیت می‌باشد. کندوی شروع‌کننده یتیم، ملکه ندارد و به خوبی برای پرورش ملکه اضطراری تحریک شده است. اگر دخالت حیوانات، انسان، دمای زیاد هوا و پیوند ناقص وجود نداشته باشد، این روش با شکست روبرو نمی‌شود.
مرحله دوم: انتقال و مراقبت پس از پذیرش سلول‌ها
در صبح روز بعد از پیوندزنی، سلول‌های پیوندی را از کلنی شروع‌کننده بردارید. پذیرش سلول‌ها در هر قاب به مراقبت خوب و تأمین شرایط عالی ذکر شده در بالا بستگی دارد. ملکه‌های عالی از قاب‌هایی که حاوی ۱۵ سلول ملکه و نه بیشتر در هر ردیف می‌باشند، به دست می‌آیند. هر لاروی که بزرگ‌تر از دیگران است و به نظر می‌رسد که خوب تغذیه شده، حذف نمایید.
کندوی سازنده سلول‌ها را باز کرده و به دقت فضایی مابین دوشان نوزاد در طبقه بالایی ایجاد کنید. هر قاب سازنده سلول‌ها را به همراه زنبوران روی آن، به آرامی و بدون وارد نمودن ضربه به قاب، در این فضا قرار دهید. شربت‌خوری را دوباره پر کنید و تا زمانی که سلول‌ها سرپوشیده هستند، به دادن غذای سبک ادامه دهید (به عنوان مثال تا ۴ روز پس از ورود قاب سلول‌های پیوندی).
اکنون ممکن است که دیگر قاب‌های سلول‌های پیوندی آماده شده و به کلنی‌های شروع‌کننده وارد شوند. بسیاری از پرورش‌دهندگان با تجربه ملکه قادر به استفاده از روش کلنی شروع‌کننده می‌باشند.
همان‌طور که آن‌ها توانایی لازم در قابلیت‌های پیوندزنی و دستکاری کردن جهت انتقال لاروهای پیوند زده شده به صورت مستقیم به درون کلنی سازنده سلول‌ها و کسب میزان پذیرش قابل قبولی را دارند.
رکوردگیری در پرورش ملکه
رکورد روزهایی که سلول‌ها پیوند شده و روزی که ملکه‌ها تفریخ می‌شوند را ثبت کنید. این کار شاید به وسیله یک سیستم از مارک‌ها و برچسب‌ها در کندوها، قاب‌های پیوندی و سایر قاب‌ها انجام شود. رکوردها در یک دفترچه یادداشت شوند. یک ملکه ۱۶ روز پس از اینکه تخم گذاشته شد، یا ۱۳ روز پس از تفریخ تخم‌ها و شروع مرحله لاروی متولد می‌شود. اگر یک لارو ۲۴ ساعته پیوند شده باشد، ۱۲ روز بعد ملکه متولد می‌شود. اگر سلول‌های پیوندی به مدت طولانی در کلنی‌های سازنده سلول‌ها باقی بمانند و یکی از ملکه‌ها متولد شوند، آن ملکه همه سلول‌های دیگر را خراب خواهد کرد.
در شرایط ایده‌آل، بهتر است که کمی قبل از متولد شدن ملکه در کلنی‌های سازنده سلول‌ها، سلول‌ها به کلنی جفت‌گیری منتقل شوند. در صورتی که یک لارو پیرتر از دیگران باشد و قبل از اینکه سلول‌ها به کلنی جفت‌گیری منتقل گردند، ملکه متولد شود، ممکن است خساراتی وارد شود. مطلوب است سلول‌ها ۱۲ روز بعد از اینکه تخم‌ها گذاشته شود، به کلنی جفت‌گیری منتقل شوند.
حمل و نگهداری ایمن سلول‌های ملکه
برای جلوگیری از وارد شدن آسیب به ملکه‌های بالغ، سلول‌ها را به آرامی حمل کنید و هرگز شان‌ها یا قاب‌های حاوی سلول‌ها را تکان ندهید و به آن‌ها ضربه وارد نکنید و تا اندازه ممکن از چرخاندن سلول‌ها از وضعیت اولیه‌اش بپرهیزید. سلول‌ها را در هوای گرم و در معرض نور خورشید قرار ندهید.
نکته: ملکه نارس مستعد سرماخوردگی می‌باشد بنابراین از قراردادن سلول‌ها در خارج از کندو برای مدت زمان طولانی و همچنین از قرار دادن آن در مقابل باد سرد بپرهیزید.
انتقال سلول‌ها به کندوهای جفت‌گیری
برای انتقال، قاب‌های سلول‌های پیوندی را در داخل یک کندو قرار دهید. این کندو مانند کندوهای مورد استفاده برای سلول‌های سازنده یا کندوی جفت‌گیری، بعد از برداشتن ملکه با زنبورانی که از کلنی سازنده سلول‌ها می‌شوند. کندوی حمل سلول‌ها نباید با تعداد زیادی زنبور شلوغ شود زیرا ممکن است گرمای ایجاد شده توسط زنبوران به سلول‌ها آسیب وارد کند.
اگر زمان زیادی بگذرد، کندوی جفت‌گیری ممکن است خود، سلول‌های ملکه زیادی را تولید کند. ضروری است که همه این سلول‌ها قبل از وارد شدن سلول‌های پیوندی پرورش داده شده تخریب شوند. با این حال، شاید زنبوران بالغ از این وضعیت ناراضی شوند و تمایل به بچه دادن نمایند. در شرایط آب و هوایی گرم، برای توزیع سلول‌ها تا خنک شدن هوا قبل از غروب خورشید صبر کنید.
تنها یک سلول به کلنی جفت‌گیری دهید. از یک چاقوی تیز مرطوب به منظور جدا کردن زوار چوبی متصل به قاب پیوند استفاده کنید. هر سلول به دقت از قاب جدا شده و به کلنی جفت‌گیری منتقل شود. اگر تحت شرایط نرمال یک ملکه باکره جفت‌گیری کند، حدود ده روز بعد از متولد شدن از سلول‌ها، شروع به تخم‌گذاری می‌کند. در پاییز، این دوره می‌تواند طولانی‌تر باشد. کندوهای کلنی‌های جفت‌گیری را در خلال دوره جفت‌گیری باز نکنید و از انتقال آن‌ها نیز جلوگیری کنید.
جفت‌گیری ملکه‌های باکره
بعد از اینکه ملکه‌های باکره پرورش یافتند، بسیار مهم است که جفت‌گیری مناسبی داشته باشند. جفت‌گیری در فضای باز و در حال پرواز انجام می‌شود و هرگز در داخل کندو اتفاق نمی‌افتد. چند روز پس از تفریخ ملکه از سلول‌ها، چند پرواز شناسایی به منظور مشخص نمودن موقعیت کندو صورت می‌گیرد. جفت‌گیری هنگامی که ملکه باکره از لحاظ جنسی بالغ شده باشد، رخ می‌دهد (در ۵ یا ۶ روزگی).
اگر به دلیل آب و هوای نامطلوب و باد تند، جفت‌گیری بیشتر از ۲۰ روز به تعویق بیفتد و یا اگر ملکه‌ها قادر به جفت‌گیری موفق نباشند، نابارور باقی خواهند ماند و شروع به گذاشتن تخم نر می‌کنند.
جمع بندی
این مقاله به بررسی مراحل پرورش ملکه زنبور عسل، از پیوندزنی لاروها تا جفت‌گیری ملکه‌های باکره، پرداخته و نکات مهمی مانند رکوردگیری، شرایط دمایی و مدیریت کلنی‌ها را برجسته می‌کند. همچنین، اهمیت جفت‌گیری موفق ملکه‌ها برای حفظ باروری و کارایی کلنی مورد تأکید قرار گرفته است.
این مطلب توسط مجله بامار تهیه و منتشر شده است. برای کسب اطلاعات بیشتر یا هر گونه سوال می‌توانید با زنبورکده بامار در تماس باشید.