فهرست مطالب
چرا مدیریت کندوها در فصل بهار اهمیت دارد؟
فصل بهار برای زنبورداران یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین دوره‌های سال به‌شمار می‌رود. در این زمان، طبیعت از خواب زمستانی بیدار می‌شود و با گرم‌تر شدن هوا، گیاهان شروع به گل‌دهی کرده و منابع غذایی طبیعی برای زنبورها فراهم می‌شود. اما این تنها زنبورها نیستند که باید آماده ورود به فصل پرکار شوند؛ بلکه زنبوردار نیز باید از پیش با برنامه‌ریزی و مدیریت دقیق، کندوها را برای یک سال موفق و پرثمر آماده کند.
زنبورها در زمستان فعالیت کمی دارند و بیشتر برای حفظ گرمای داخل کندو انرژی مصرف می‌کنند. ذخایر غذایی در این فصل کاهش می‌یابد و بسیاری از کلنی‌ها ممکن است با کاهش جمعیت یا ضعف عمومی روبه‌رو شوند. به همین دلیل، اولین روزهای بهار فرصتی طلایی برای بررسی دقیق وضعیت کندو و انجام اقدامات حمایتی و پیشگیرانه است.
آماده‌سازی کندوها پیش از شروع فعالیت شدید زنبورها
بررسی سلامت کلی کلنی
در روزهای ابتدایی بهار که هوا اندکی گرم می‌شود و دمای روز به حدود ۱۵ درجه سانتی‌گراد می‌رسد، باید به سراغ کندوها رفت و آن‌ها را با دقت بازبینی کرد. اولین گام، اطمینان از حضور ملکه و تخم‌گذاری فعال اوست. وجود تخم، لارو و شفیره نشان‌دهنده چرخه طبیعی رشد جمعیت است. اگر تخم‌گذاری دیده نشود یا فقط تخم‌های پراکنده موجود باشد، ممکن است ملکه ضعیف شده یا از بین رفته باشد که در این صورت باید ملکه جایگزین معرفی شود.
کنترل بیماری‌ها و آفات
یکی از چالش‌های اصلی در ابتدای بهار، وجود بیماری‌ها و آفات زمستان‌مانده است. کنه واروا، که از شایع‌ترین آفات زنبورهاست، در زمستان می‌تواند کلنی را ضعیف کند. بررسی دقیق قاب‌ها برای یافتن نشانه‌های کنه، نوزاد پوسیده (اروپا یا آمریکا)، نوزاد گچی یا سنگی، و سایر بیماری‌های ویروسی یا قارچی ضروری است. در صورت مشاهده نشانه‌های بیماری، باید از داروهای تأییدشده و روش‌های طبیعی کنترل آفات استفاده شود تا از گسترش آلودگی جلوگیری گردد.
تغذیه کمکی برای تقویت کندوها
در پایان زمستان، ذخایر عسل و گرده در کندو به حداقل می‌رسد و زنبورها ممکن است دچار گرسنگی شوند. این مسأله نه‌تنها بقای زنبورها را تهدید می‌کند، بلکه باعث کاهش توان تخم‌گذاری ملکه و در نتیجه افت رشد جمعیت خواهد شد. بنابراین، زنبوردار باید در این مرحله از تغذیه کمکی استفاده کند. شربت شکر با غلظت ۱ به ۱ (یک قسمت شکر، یک قسمت آب) به همراه کیک‌های پروتئینی، به‌ویژه در کلنی‌های ضعیف یا بدون گرده کافی، توصیه می‌شود. این تغذیه کمکی باعث تحریک ملکه به تخم‌گذاری و افزایش جمعیت می‌شود.
تمیزکاری و بهداشت کندو
یکی از اصول مهم مدیریت بهاره، رعایت بهداشت داخل کندو است. قاب‌هایی که بیش از حد تیره شده‌اند، یا در آن‌ها کپک، مرگ زنبورها، یا نشانه‌های بیماری دیده می‌شود، باید تعویض شوند. همچنین، کف کندو در زمستان ممکن است با بقایای زنبورهای مرده یا فضولات پر شده باشد که زمینه‌ساز رشد قارچ‌ها و باکتری‌ها می‌شود. تمیز کردن کف کندو و در صورت نیاز تعویض کامل جعبه‌ی زیرین، یکی از کارهای ضروری در ابتدای فصل است.
مدیریت فضای کندو و پیشگیری از ازدحام
افزودن طبقات جدید
با افزایش دما و شدت تخم‌گذاری ملکه، جمعیت کندو به‌سرعت زیاد می‌شود. اگر فضای داخل کندو برای جمعیت در حال رشد کافی نباشد، زنبورها دچار استرس و ازدحام می‌شوند. این ازدحام در نهایت منجر به پدیده‌ی “بچه‌کشی” یا “تولید بچه‌کندو” می‌شود که طی آن بخشی از زنبورها به‌همراه ملکه از کندو خارج شده و کندوی جدیدی تشکیل می‌دهند. این امر باعث کاهش چشمگیر نیروی کار در کندو اصلی و افت تولید عسل می‌شود. بنابراین، زنبوردار باید با افزودن طبقات جدید، فریم‌های بیشتر، یا نصب شان‌های خالی، فضای لازم برای رشد جمعیت را فراهم کند.
ترکیب کلنی‌های ضعیف
گاهی اوقات برخی کلنی‌ها به‌دلیل ضعف ملکه، کمبود زنبور کارگر یا بیماری، توان ادامه‌ی حیات به‌صورت مستقل را ندارند. در این شرایط، بهترین راهکار ترکیب کلنی‌های ضعیف با کلنی‌های قوی است. البته این فرآیند باید با دقت و بر اساس اصول زنبورداری انجام شود؛ مانند استفاده از کاغذ روزنامه برای جداسازی موقت دو جمعیت، تا زنبورها فرصت تطابق و پذیرش همدیگر را داشته باشند و از درگیری بین آن‌ها جلوگیری شود.
جمع‌بندی
مدیریت کندوها در فصل بهار، اقدامی استراتژیک و سرنوشت‌ساز برای هر زنبوردار حرفه‌ای است. این دوره‌ی کوتاه، دروازه‌ای برای موفقیت در فصل تابستان و بهره‌برداری از تولیدات کندو مانند عسل، گرده، ژل رویال و موم محسوب می‌شود. اگر زنبوردار با دقت، دانش و برنامه‌ریزی دقیق به سراغ کندوها برود، می‌تواند جمعیتی قوی، سالم و پرکار را تا پایان سال حفظ کند. در مقابل، بی‌توجهی به این زمان حساس می‌تواند زیان‌های جبران‌ناپذیری به مجموعه وارد کند. از این‌رو، توصیه می‌شود زنبورداران نه‌تنها خود را به ابزارهای فیزیکی، بلکه به دانش روز و تجربیات علمی نیز مجهز کنند تا بهره‌وری کندوها را به حداکثر برسانند.
این مطلب توسط مجله بامار تهیه و منتشر شده است. برای کسب اطلاعات بیشتر یا هر گونه سوال می‌توانید با زنبورکده بامار در تماس باشید.
برای دریافت مشاوره اصولی و نحوه مصرف با ما در ارتباط باشید.